درمان اضطراب کودکان

ترس عبارت است از پاسخ به یک تهدید شناخته شده، خارجی و معین. در حالی که اضطراب عبارت است از واکنش به یک تهدید ناشناخته، درونی و مبهم.تمایز میان ترس و اضطراب را مترجم آثار فروید کشف کرد.  فروید عقیده داشت اضطراب علامت یا سیگنال حضور خطر در ناخودآگاه است. به نظر او اضطراب نتیجه تعارض میان ساختارهای مختلف شخصیت است.

 

اضطراب جدایی

یکی از رایج ترین اختلالات اضطراب در کودکان، اضطراب جدایی است. اضطراب جدایی بنیادی ترین و نخستین اضطرابی است که کودک تجربه می کند. اضطراب جدایی اولین بار در کودک در سنین 6 ماهگی تا 2 و نیم سالگی آشکار می شود ولی همچنین ممکن است در سنین بالاتری بروز پیدا کند و یا تشدید شود.

 

 

روانشناسان کودک می گویند جدایی نخستین تجربه اضطراب در کودک است. اضطراب جدایی، اضطرابی بنیادین و اساسی در کودک است و سایر اضطراب ها از جمله اضطراب و ترس از مرگ، اهمیت هیجانی شان را به خاطر برابری با اضطراب جدایی کسب می کنند.

در واقع مرگ برای کودک ترسناک است چرا که اضطراب جدایی را برای او زنده می کند. ترس از اشباح، تاریکی، آنا بل و حیوانات وحشی به این دلیل وجود دارند که در واقع بقای کودک را مورد تهدید قرار می دهند.

روان شناسی به نام ملانی معتقد است که ترس ابتدایی در کودک ترس از نابود شدن خود است. زمانی که  مادر، پدر،  یا پرستار و در کل کسی که از کودک مراقبت می کند و نیازهای او را تامین می کند از وی دور می شود، چیزی که به ذهن کودک می رسد این است که کسی که نیازهای من را تهدید می کند دیگر در دسترس نیست و همین موجب اضطراب در کودکان می شود.

اضطراب جدایی ناشی از حس حسادت و تملک کودک نسبت به مادر نیست، بلکه انعکاس دهنده اضطراب بنیادی تری به نام اضطراب مرگ است. در واقع کودکی که هنوز پایایی شی را کسب نکرده است، زمانی که یک شی از دسترس و دیدش خارج می شود؛ فکر می کند آن شی وجود ندارد و نابود شده.

بنابراین برای کودک دور شدن مادر معادل است با از بین رفتن مادر. کودک با خود می اندیشد که اگر مادر می تواند از بین رود، این اتفاق برای من هم می تواند بیفتد و همین موضوع ایجاد کننده اضطراب زیادی است.

 

اختلال اضطراب در کودکان چگونه است؟

گاهی تشخیص علائم کودک مضطرب به دلیل درون نمود این اختلال کمی سخت است. در کل می توان گفت که این کودکان نسبت به دیگران کودکان محتاط تر، اجتنابی تر و درون گرا تر هستند.

آن ها از جستجو و کشف محیط های تازه یا موضوعات جدید اجتناب می کنند. نسبت به صداهای بلند یا اتفاقات ناگهانی واکنش افراطی دارند و معمولا جرات مندی و ابراز وجود کمتری دارند.

علائمی همچون ناخن خوردن یا کندن آن، مشکلات خواب، تکرر ادرار، تهوع یا استفراغ، دل درد یا سردرد از دیگر علائم این کودکان است.

 

 

نشانه های اختلال اضطراب جدایی در کودکان

1. ناراحتی بیش از حد و مکرر هنگام پیش بینی یا تجربه جدایی از خانه یا اشخاصی که به آن ها دلبستگی دارد. (معمولا مادر یا پدر)
2. نگرانی مداوم در مورد از دست دادن، بیماری یا آسیب به اشخاصی که به آن ها دلبستگی دارد.
3. نگرانی مداوم و بیش از حد در مورد واقعه ای ناگوار (مانند گم شدن، آدم ربایی، تصادف یا مریض شدن) که موجب جدایی از شخصی شود که به آن دلبستگی دارد.
4. اکراه یا امتناع از بیرون رفتن ، دور شدن از خانه، رفتن به مدرسه یا جای دیگر به علت ترس از جدایی
5. ترس یا بی میلی مداوم و بیش از حد در مورد تنها ماندن در خانه یا جاهای دیگر بدون شخصی که به آن دلبستگی دارند.
6. بی میلی یا امتناع مداوم در خوابیدن دور از خانه یا به خواب رفتن بدون شخص دلبسته
7. کابوس های مکرر با موضوع جدایی
8. شکایات مکرر جسمانی (مانند سردرد، دل درد، تهوع و استفراغ) هنگام جدایی
9. مداومت ترس، اضطراب یا اجتناب در کودکان. حداقل یک ماه در کودک یا نوجوان

کودکان در دامنه سنی 5 تا 8 سال علائم بیشتری دارند.

سایر اختلالات اضطرابی در کودکان

لالی انتخابی، فوبی خاص، اختلال اضطراب اجتماعی، وحشت زدگی و آگورافوبیا، اضطراب فراگیر

مقیاس های سنجش اضطراب در کودکان

اگر کودک شما علائم بالا را دارد، نیازمند کمک حرفه ای توسط یک روانشناس کودک است. علاوه بر مشاهدات بالینی، تست هایی همچون تست اضطراب کودکان یا scas می تواند میزان اضطراب کودک شما را اندازه گیری کند.

این تست با مقایسه میزان اضطراب کودک شما با کودکان هم سن او، به شما می گوید که اضطراب فرزندتان چقدر نگران کننده است.

 

درمان اختلالات اضطرابی در کودکان

درمان اختلالات اضطرابی در کودکان معمولاً ترکیبی از روش‌های مختلف است که با توجه به سن کودک، شدت علائم و نوع اختلال انتخاب می‌شوند. برخی از روش‌های درمانی رایج عبارتند از:

روان‌درمانی

روان‌درمانی یکی از موثرترین روش‌های درمان اختلالات اضطرابی در کودکان است. درمانگر به کودک مهارت‌هایی مانند مدیریت اضطراب، حل مسئله و مهارت‌های اجتماعی را آموزش می‌دهد. برخی از انواع روان‌درمانی که برای کودکان استفاده می‌شود عبارتند از:

• درمان شناختی رفتاری (CBT): این روش بر تغییر افکار و رفتارهای منفی تمرکز دارد.
• درمان قرار گرفتن تدریجی: کودک به تدریج در معرض موقعیت‌های ترسناک قرار می‌گیرد تا ترس خود را از دست بدهد.
• درمان بازی: از طریق بازی، کودک احساسات و نگرانی‌های خود را بیان می‌کند و مهارت‌های مقابله‌ای را یاد می‌گیرد.

دارو درمانی

در برخی موارد، ممکن است پزشک برای کودک دارو تجویز کند. داروها معمولاً به عنوان مکمل روان‌درمانی استفاده می‌شوند و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

مداخلات خانوادگی

درگیر کردن خانواده در روند درمان بسیار مهم است. درمانگر به والدین آموزش می‌دهد که چگونه از کودک خود حمایت کنند و به او کمک کنند تا با اضطراب خود مقابله کند.

 

مداخلات مدرسه‌ای

همکاری با مدرسه نیز می‌تواند در درمان اختلالات اضطرابی موثر باشد. معلم می‌تواند با ایجاد یک محیط یادگیری حمایتی و سازگار، به کودک کمک کند تا بهتر با مدرسه کنار بیاید.

عوامل موثر در درمان

• تشخیص زودهنگام: تشخیص زودهنگام و شروع درمان به موقع، احتمال بهبودی را افزایش می‌دهد.
• حمایت خانواده: حمایت خانواده، نقش بسیار مهمی در درمان اختلالات اضطرابی دارد.
• همکاری با متخصصان: همکاری با روان‌شناس کودک، پزشک و معلم، به درمان موثرتر کمک می‌کند.
• صبر و استمرار: درمان اختلالات اضطرابی زمان‌بر است و نیاز به صبر و استمرار دارد.

 

کاهش اضطراب در کودکان: راهکارهای عملی و موثر

اضطراب در کودکان، پدیده‌ای رایج است که می‌تواند بر رشد و توسعه آن‌ها تاثیر بگذارد. خوشبختانه، با استفاده از روش‌های درست و حمایت خانواده، می‌توان به کودکان کمک کرد تا این احساس را مدیریت کنند. در ادامه، برخی از راهکارهای موثر برای کاهش اضطراب در کودکان ارائه شده است:

درک اضطراب کودک

• همدلی: به احساسات کودک گوش فرا دهید و به او بفهمانید که احساساتش طبیعی و قابل درک است.
• صحبت کردن باز: فضایی امن ایجاد کنید تا کودک بتواند آزادانه درباره نگرانی‌ها و ترس‌های خود صحبت کند.
• شناسایی علائم: علائم فیزیکی و رفتاری اضطراب در کودکان را بشناسید تا بتوانید به موقع به آن‌ها کمک کنید.

 

تکنیک‌های آرام‌سازی

• تنفس عمیق: به کودک آموزش دهید که با تنفس عمیق و آهسته، آرامش خود را بازیابد.
• مدیتیشن و یوگا: این تمرین‌ها به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک می‌کنند.
• تصویرسازی هدایت‌شده: از کودک بخواهید که مکان‌های آرام و دلنشین را تصور کند.

 

ایجاد روتین روزانه

• برنامه منظم: یک برنامه روزانه منظم به کودک احساس امنیت و کنترل بیشتری می‌دهد.
• خواب کافی: اطمینان حاصل کنید که کودک خواب کافی داشته باشد، زیرا کمبود خواب می‌تواند اضطراب را تشدید کند.
• تغذیه سالم: یک رژیم غذایی متعادل به بهبود خلق و خوی کودک کمک می‌کند.

 

تقویت مهارت‌های مقابله‌ای

• حل مسئله: به کودک کمک کنید تا مشکلات را شناسایی کرده و راه حل‌هایی برای آن‌ها پیدا کند.
• مهارت‌های اجتماعی: تقویت مهارت‌های اجتماعی به کودک کمک می‌کند تا روابط بهتری با دیگران برقرار کند.
• اعتماد به نفس: با تشویق و حمایت، اعتماد به نفس کودک را تقویت کنید.

 

همکاری با متخصصان

• روان‌شناس کودک: اگر اضطراب کودک شدید یا مزمن است، بهتر است با یک روان‌شناس کودک مشورت کنید.
• آموزش و پرورش: با معلم کودک در ارتباط باشید و از او بخواهید که در ایجاد یک محیط یادگیری آرام برای کودک همکاری کند.

 

فعالیت‌های لذت‌بخش

• بازی: بازی کردن به کودک کمک می‌کند تا استرس را فراموش کرده و از لحظات لذت ببرد.
• فعالیت‌های هنری: نقاشی، موسیقی یا هر فعالیت هنری دیگری می‌تواند به کودک کمک کند تا احساسات خود را ابراز کند.
• وقت گذرانی با خانواده: گذراندن وقت با خانواده و ایجاد خاطرات خوش، به تقویت پیوند عاطفی و کاهش اضطراب کودک کمک می‌کند.

توجه: این راهکارها تنها بخشی از روش‌های کاهش اضطراب در کودکان هستند. برای انتخاب بهترین روش، بهتر است با توجه به شرایط خاص کودک و مشورت با متخصصان، تصمیم‌گیری کنید.